حکیم فردوسی توسی در داستان دوازده رخ از پنجشیر چنین یاد آوری مینماید:
دگر پنجهیر و دگر بامیان سرا مرز ایران و جای کیان
پنجهیر همان پنجشیر است سرزمینی همانند شیروان ما ، کوهستانی همراه با رودخانه ایی بزرگ که همه سال پر آب است . شهید احمدشاه مسعود و حکیم ارد بزرگ با دوستی خود ، دلهای مردم این دو دیار را نیز به یکدیگر گره زدند .
از نماینده شیروان در مجلس شورای اسلامی دکتر عبدالرضا عزیزی که ریاست کمیسیون اجتماعی مجلس را هم بر عهده دارند می خواهیم که 18 شهریور (روز شهادت احمد شاه مسعود که حکیم ارد بزرگ نزدیکترین دوست ایرانی او بوده است) هر سال به عنوان روز دوستی پنجشیر و شیروان نامیده شود و در این روز از سفیر افغانستان در ایران و مسئولین وزارت خارجه این کشور دعوت شوند که به شهر شیروان بیایند .شیروان و پنجشیر پیش از این هر دو شهری از خراسان بزرگ بوده اند و نیک خواهد بود دوستی هر چه بیشتر دو سرزمین که بهترین فرزندانشان آمر صاحب احمد شاه مسعود قهرمان ملی افغانستان و استاد حکیم ارد بزرگ بزرگترین فیلسوف تاریخ ایران ، یکی قهرمان در نبرد با شوروی یکی از دو ابرقدرت زمان خود و سپس طالبان مورد حمایت کشورهای یاغی عربی و دیگری قهرمانی در حوزه اندیشه و همگرایی سرزمین های هم فرهنگ قاره کهن .
امروز وقت آن رسیده دوستی دو سرزمین شیروان و پنجشیر پایه دوستی هر چه بیشتر دو ملت ایران افغانستان و بخصوص تاجیک ها باشد امیدواریم در آینده این شهرها با پیوستن کولاب در تاجیکستان که در آن هم حکیم بزرگ شهر ما عاشقان بسیار دارد بطن و نطفه مهری ناگسستنی بین مردم سرزمین های ما باشد .
بدون تردید نظام اسلامی که همواره به این دوستی ها بالیده است خود به این موضوع کمک خواهد نمود چرا که کشورهای گوناگون و بخصوص آمریکا ، ازبکستان ، ترکیه و کشورهای عربی و از همه مهمتر استعمار پیر انگلیس بدنبال جدایی هر چه بیشتر ملت ایران و افغانستان از یکدیگر هستند امیدواریم با همیاری و کمک دکتر عزیزی که دوستان قدرتمندی همچون دکتر حسن قشقاوی در وزارت امور خارجه دارند این موضوع طی ماههای آینده رنگی عملی بخود بگیرد و سرآغاز صمیمیت و دوستی میان دو ملت باشد .
حکیم ارد بزرگ و دکتر عبدالرضا عزیزی شیروان شهریورماه 93
حکیم ارد بزرگ و دکتر عبدالرضا عزیزی تهران دیماه 93
چه خوب است تندیس و یا لوح تصویر احمدشاه مسعود و حکیم ارد بزرگ در ولایت پنجشیر و شهر شیروان نصب شود و خیابانی در شیروان به نام پنجشیر و در شهر بازارک پنجشیر به نام شیروان نامگذاری شود .
یکی از خواسته های قدیمی مردم این دو سرزمین نزدیکی هر چه بیشتر آنها به یکدیگر بوده است نزدیکی که با نام دو اسطوره آنها ، دو دوست احمدشاه مسعود و حکیم ارد بزرگ به یکدیگر گره خورده است . و عجیب آنکه نام این دو سرزمین هم شباهت جالبی به یکدیگر دارند پنجشیر و شیروان
درباره پنجشیر :
ولایت و یا همان استان پنجشیر ۳۰۰،۰۰۰ تن جمعیت دارد که ۱۴۶٬۱۰۰ تن از آنان یکجانشین هستند. تاجیکها، هزارهها و نورستانیها از باشندگان این ولایت هستند. زبان فارسی، زبان مردم این ولایت است. بسیاری از جغرافینویسان سدههای نخستین اسلامی و پس از آن، از پنجشیر به عنوان یکی از شهرهای خراسان آن روزگار یاد کردهاند. در منابع جغرافیایی سدهٔ ۴ق پنجشیر شهری بر فراز کوه، دارای بوستانهای بسیار و با حدود ۱۰هزار تن جمعیت وصف شده است. امروزه شهر بازارَک مرکز استان پنجشیر افغانستان است. این شهر زادگاه احمدشاه مسعود است. از آنجا که دره پنجشیر در جریان تهاجم نیروهای شوروی سابق شدیداً ویران شد مردم و مقامات محل از اتاق یک خانهای در بازارک که محل تولد احمد شاه مسعود بود به عنوان نخستین دادگاه استان پنجشیر استفاده میکنند.
پنجشیر همانند شیروان همواره از جایگاه مهم ارتباطی برخوردار بودهاست، چنان که یکی از عوامل پیشرفت و گسترش کابل را، اهمیت ارتباطی آبراه کابل ـ پنجشیر دانستهاند. در روزگار کهن راه کاروانهای باخترـ هند در امتداد شمال شرقی بستر این آبراه به موازات رودخانهٔ پنجشیر ادامه داشت. درهٔ پنجشیر نه تنها گذرگاه کاروانهای بازرگانی بود،. آسانترین گردنهای که کوههای هندوکش را به پنجشیر میپیوست، گردنهٔ خاوک بود که از اندرآب به پنجشیر میرسید . پس از آنکه در ۱۳۰۹ش/۱۹۳۰م راه اتومبیلرو گردنهٔ خیبر ساخته شد، پنجشیر اهمیت دیرین خود را به عنوان یک راه بازرگانی از دست داد.
نظریه قاره کهن حکیم ارد بزرگ که احمد شاه مسعود مدافع آن بود
حکیم ارد بزرگ در قلب مردم افغانستان و مسئولین آن قرار دارد
- مطلبی در این مورد از سایت پایگاه اطلاع رسانی ائتلاف ملی افغانستان به رهبری دکتر عبدالله عبدالله؛ رهبر ائتلاف ملی افغانستان را با هم می خوانیم :
دوستی احمد شاه مسعود و حکیم ارد بزرگ
در مورد دوستی حکیم ارد بزرگ که بزرگترین فیلسوف و حکیم زنده ایران است با احمدشاه مسعود خیلی نوشته اند و قضاوتهای گوناگون داشته اند عده ایی در افغانستان می گویند احمدشاه مسعود در روزهای تنهایی و سختی پس از حمله طالبان که با سقوط کابل و از دست رفتن بخش زیادی از کشور همراه بود مورد حمایت معنوی ارد بزرگ قرار گرفت و حکیم هدایایی برای او فرستاد که شرح آن در صدها سایت آمده است و مخالفین همانند احزاب کمونیستی نیمه جان فعلی افغانستان و همچنین پشتون های تند روی مورد حمایت پاکستان و امارات متحده عربی که مخالف تاجیک ها و زبان دری و فارسی هم هستند دوستی این دو را نوعی حمایت دولت ایران از جنبش شمال و شخص احمدشاه مسعود دانسته اند .
بهرشکل دوستی نخبگان ایران و افغانستان از دیرباز بوده و هم اکنون نیز هست و کشورهای دشمن ، همانند کشورهای عربی و انگلیس نمی توانند این رابطه را مخدوش و زشت نمایند .
در ادامه این نوشته باید گفته شود : داکتر عبدالله عبدالله؛ رهبر ائتلاف ملی افغانستان ، مطرح ترین شخصیت های کشور افغانستان است او از نزدیکترین یاران آمر صاحب شهید احمدشاه مسعود و همچنین شهید پروفسور برهان الدین ربانی است . او از پدری پشتون (قندهار) و مادری تاجیک (پنجشیر) بدنیا آمده است و هم اکنون 50 سال دارد .
در ایران بسیاری بر این اعتقاد هستند که او یکی از نزدیکترین اشخاص به آرمان بزرگ احمد شاه مسعود و حکیم ارد بزرگ است . دکتر عبدالله عبدالله از این جهت محبوبیت بسیاری در بین دولتمردان و همچنین مردم عادی کشور ایران دارد .
دکتر عبدالله عبدالله رئیس هیئت اجرایی (شخص شماره دو کشور افغانستان)
عبدالله عبدالله (زاده شهریور ۱۳۳۹ در ولایت کابل) سیاستمدار اهل افغانستان، رهبر ائتلاف ملی افغانستان است که وزیر امور خارجه دولت حامد کرزی بین سالهای ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۶ بود. وی در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۳ افغانستان بر اساس نتایج اولیه با حدود ۴۴ درصد آراء بالاترین میزان آراء را به خود اختصاص داده و همراه اشرف غنی احمدزی به دور دوم انتخابات راه یافته بود اما نهایتاً مغلوب وی گردید.
عبدالله از یاران نزدیک احمد شاه مسعود بود. او در دوران نبرد با طالبان، بهعنوان سخنگوی ائتلاف شمال و پل ارتباطی آنان با جهان شناخته میشد.
احمد شاه مسعود می گوید :
من و ارد ، زاده یک سرزمین بزرگ هستیم .
احمد شاه مسعود چند ماه پیش از کشته شدنش می گوید :
هنگامی که نوشته های ارد دانا را می خوانم می بینم آرزو هایم را نوشته است .
از آقای مصطفی گلیانی که زحمت کشیدند و متن بالا را برای شیران شیروان فرستادن متشکرم .